Dr. Orhan Önder, 01.07.2025 tarihinde saat 12:30'da Tıp Eğitimi Anabilim Dalı toplantı odasında  Klinik Karar Destek Sistemleri Bağlamında Tıpta Yapay Zekâ Kullanımının Etik Boyutları başlıklı çalışmasını sundu. 

Özet:

Yapay zekâ (YZ) ve sağlık teknolojilerinin klinik uygulamalarda artarak kullanılması, hasta-
hekim ilişkisinde önemli dönüşümlere yol açacaktır. Bu doğrultuda, genelde YZ’nin ve
teknolojilerin, özelde ise Klinik Karar Destek Sistemleri’nin (KKDS) kliniğe entegrasyonuyla,
hasta-hekim ilişkisinin nasıl değişeceğinin incelenmesi ve bu değişiklikten neşet eden etik
sorunların tespiti, analizi ve değerlendirilmesi önemli bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyaca binaen
araştırmada, hasta-hekim ve KKDS ilişkisi ile bu ilişkideki asimetrilerin ve KKDS ile alınan
kararlarda sorumluluk ilkesinin etik boyutlarının incelenmesi amaçlanmıştır.
KKDS’nin hasta-hekim ilişkisine eklenmesiyle hasta-hekim-KKDS olmak üzere üçlü (triadik)
bir ilişkinin ön plana çıkacağı söylenebilir. Etik açıdan konuya yaklaşıldığında bu değişiklik
insanı merkeze almalı ve buna bağlı olarak hasta refahını arttırmaya yönelik olmalıdır. Bu
bağlamda, araştırmada KKDS’nin hasta-hekim ilişkisinde hastanın değerler sistemine
odaklanarak, onun tedavi ve bakım kalitesini iyileştirici olması gerektiği normatif bir çerçevede
savunulmuştur. Tedavi ve bakım iyileştirme konsepti; bakım kalitesi, hasta odaklı bakım, karar
verme süreçleri, erişim ve iletişim uygulamaları gibi kategorilerle detaylandırılmıştır.
Ardından, ilişkiselcilik temelinde bir yaklaşım olarak sunulan asimetri analizi ile triadik
klinikte ortaya çıkan güç asimetrisi ve epistemik asimetriler kapsamlı bir şekilde incelenmiş ve
asimetrilerin hekimin sorumluluğu üzerindeki normatif etkileri değerlendirilmiştir. Güç
asimetrisinin içkin ve olumsal boyutları ile epistemik asimetrilerin kategorik ve tedrici
görünümleri analiz edilerek; bu asimetrilerin anlamlı insan kontrolü ve açıklanabilirlik
bağlamında sorumluluk dağıtımına etkileri analiz edilmiştir.
Tüm bu çalışmaların teorik genel çerçevesi olarak, postfenomenolojinin - teknolojilerin nötral
araçlar olmadığı, aksine insan tecrübesini şekillendiren aracılar olduğunu savunan - teknolojik
aracılık teorisi benimsenmiştir. Bu çalışmanın neticesinde hasta refahını ön planda tutan bir
sağlık sistemi için normatif bir çerçeve sunulmuş ve sağlık hizmetlerinde sorumluluk
dağıtımındaki karmaşıklıkları çözmeye yönelik ilişkisel bir yaklaşım geliştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hasta-hekim ilişkisi, Yapay Zekâ Etiği, Klinik Karar Destek Sistemleri,
sorumluluk, hasta refahı